Μεταδεδομένα

Το άρθρο αυτό είναι ημιτελές. Οι πληροφορίες που περιέχονται σε αυτό ενδέχεται να είναι ελλιπείς και ανακριβείς. Ενδεχομένως να λείπουν ενότητες. Συνιστάται να μην ακολουθήσει κανείς τις οδηγίες αυτού του άρθρου, εκτός κι αν έχει καλή γνώση του αντικειμένου και καταλαβαίνει τι κάνει. Παρακαλείστε να συνεισφέρετε σε αυτό το άρθρο, βελτιώνοντας το και προσθέτοντας σε αυτό, για να αποκτήσει μία ολοκληρωμένη, δομημένη και κατανοητή μορφή.

Τα μεταδεδομένα -στα αγγλικά metadata- είναι δεδομένα τα οποία περιγράφουν άλλα δεδομένα. Τα μεταδεδομένα είναι καθεαυτά δεδομένα, αλλά η χρήση τους δίνει ιδιαίτερη αξία στα δεδομένα τα οποία περιγράφουν. Ο συγγραφέας ενός κειμένου είναι μεταδεδομένο για το κείμενο αλλά και δεδομένο από μόνο του.

Στον ψηφιακό κόσμο τα μεταδεδομένα παίζουν πάρα πολύ σημαντικό ρόλο. Λόγω του μεγάλου όγκου δεδομένων που διακινούνται στο διαδίκτυο καθημερινά, χρειαζόμαστε νέους τρόπους να εξάγουμε πληροφορίες για τα δεδομένα αυτά μειώνοντας τον όγκο της πληροφορίας προς επεξεργασία. Τα μεταδεδομένα προστίθενται σε ένα πακέτο δεδομένων που διακινείται ή αποθηκεύεται, ως ένα σύνολο στοιχείων που χαρακτηρίζουν το πακέτο αυτό. Τα metadata, δίνουν μια περιγραφή του πακέτου των δεδομένων που διευκολύνει την κατηγοριοποίηση, αναζήτηση και επεξεργασία του πακέτου αυτού.

Τα μεταδεδομένα δεν είναι απαραίτητα κάτι βλαβερό. Για παράδειγμα είναι πολύ χρήσιμο ένα αρχείο ήχου να συνοδεύεται από το όνομα του δημιουργού και το όνομα του τραγουδιού. Όμως τα μεταδεδομένα μπορούν να αποτελέσουν και σοβαρή απειλή της ιδιωτικότητας ή της ανωνυμίας, αυτού που αποθηκεύει ή μεταφέρει δεδομένα.

Αυτό αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα καθώς γνωρίζουμε πλέον ότι κρατικές υπηρεσίες επιτήρησης ανά τον κόσμο βρίσκονται σε έναν αγώνα δρόμου συγκέντρωσης και επεξεργασίας όσων περισσότερων δεδομένων μπορούν για τις επικοινωνίες των πολιτών τους.

Παραδείγματα

Για παράδειγμα, για μία τηλεφωνική επικοινωνία μεταδεδομένα είναι μεταξύ άλλων:

1. Το νούμερο που ξεκίνησε την κλήση
2. Το νούμερο που δέχτηκε την κλήση
3. Αν η κλήση ήταν επιτυχής (αν όχι ποια ήταν η κατάσταση: κατειλημμένο, δεν απαντούσε, κτλ)
4. Η ώρα που ξεκίνησε η κλήση
5. Η διάρκεια της κλήσης

Σε περίπτωση που μιλάμε για κλήσεις κινητής τηλεφωνίας τα μεταδεδομένα επεκτείνονται:

1. Σε ποιο γεωγραφικό σημείο βρισκόταν αυτός ο οποίος ξεκίνησε την κλήση
2. Σε ποιο γεωγραφικό σημείο βρισκόταν αυτός ο οποίος δέχτηκε την κλήση
3. Ποιο ήταν το IMEI/IMSI που ξεκίνησε την κλήση
4. Ποιο ήταν το IMEI/IMSI που δέχτηκε την κλήση
5. κτλ

Στην περίπτωση ενός κειμένου, μεταδεδομένα μπορεί να είναι:

1. Το όνομα του συγγραφέα του κειμένου
2. Η έκδοση του λογισμικού που χρησιμοποίησε για να γράψει το κείμενο
3. Πόσες εκδόσεις του κειμένου έχουν σωθεί πριν την τελική
4. Πόσες λέξεις περιέχονται στο κείμενο
5. Πόση ώρα γινόταν η συγγραφή του κειμένου
6. κτλ

Στην περίπτωση των φωτογραφιών, υπάρχουν ειδικά πεδία, ονομάζονται Exif tags[1], ενσωματώνονται μέσα σε μια φωτογραφία και τα οποία δεν φαίνονται παρά μόνο με ειδικά προγράμματα. Τα μεταδεδομένα που μπορούν να μπουν σε μια φωτογραφία είναι εκατοντάδες, και οι σύγχρονες ψηφιακές μηχανές, τα κινητά ακόμα και οι scanners, προσθέτουν αρκετά τέτοια.

1. Με τη μηχανή τραβήχτηκε μια φωτογραφία
2. Τι ώρα τραβήχτηκε η φωτογραφία
3. Αν υπάρχει σύνδεση με GPS (κινητά), σε ποια τοποθεσία έγινε η λήψη
4. Ποια είναι η ανάλυση της φωτογραφίας
5. Ποιο είναι το χρωματικό προφίλ
6. Αν η λήψη έγινε με την κάμερα κάθετα ή οριζόντια
7. Thumbnail της φωτογραφίας
8. κτλ

Exif tags υπάρχουν ακόμα και μέσα σε αρχεία ήχου.

Προβλήματα

Η ύπαρξη και ο ρόλος των metadata είναι ακριβώς η όσο δυνατόν πλουσιότερη περιγραφή των χαρακτηριστικών ενός πακέτου δεδομένων. Επειδή είναι τόσο εύκολο να εξάγει κανείς μεταδεδομένα από τα δεδομένα και να τα αναλύσει, είναι πολλές φορές πολύ πιο επικίνδυνα από τα ίδια τα δεδομένα.

Σκεφτείτε για παράδειγμα μια κλήση σε ένα αυτόματο τηλεφωνητή νοσοκομείου που πληροφορεί με ένα Ναι ή Όχι για τα αποτελέσματα εξέτασης HIV των ασθενών. Ο ασθενής παίρνει τηλέφωνο, δίνει ένα μοναδιαίο κωδικό που του έχει αποδοθεί και το σύστημα του απαντά. Η ίδια η απάντηση, το Ναι ή το Όχι είναι τα δεδομένα της επικοινωνίας, τα μεταδεδομένα όμως είναι αυτά που αποκαλύπτουν ποιος έκανε αυτή την κλήση άρα και δίνουν νόημα σε αυτή την επικοινωνία.

Ελαχιστοποίηση ίχνους

Για να αποφύγει κανείς την μαζική συλλογή μεταδεδομένων αυτό που πρέπει να κάνει είναι να ελαχιστοποιεί με διάφορους τρόπους τα ψηφιακά του ίχνη.

Αφαίρεση metadata από αρχεία

Metadata Anonymisation Toolkit σε GNU/Linux

Υποστηριζόμενοι τύποι αρχείων

Όπως φαίνεται και στη σελίδα του project το MAT υποστηρίζει τους ακόλουθους τύπους αρχείων:

• Portable Network Graphics (.png)
• JPEG (.jpg, .jpeg, …)
• Open Documents (.odt, .odx, .ods, …)
• Οffice OpenXml (.docx, .pptx, .xlsx, …)
• Portable Document Fileformat (.pdf)
• Tape ARchives (.tar, .tar.bz2, …)
• MPEG AUdio (.mp3, .mp2, .mp1, …)
• Ogg Vorbis (.ogg, …)
• Free Lossless Audio Codec (.flac)
• Torrent (.torrent)

Εγκατάσταση και Xρήση

Σε περιβάλλον Linux χρησιμοποιούμε το πρόγραμμα MAT, Metadata Anonymisation Toolkit που περιλαμβάνεται στην σουίτα προγραμμάτων του λειτουργικού Tails. Εάν δεν χρησιμοποιούμε Tails, αλλά Debian, Ubuntu, Xubuntu κοκ μπορούμε να το εγκαταστήσουμε με:

  sudo apt-get install mat

Στην συνέχεια από το μενού "Applications/Εφαρμογές" (αντίστοιχο του μενου "Εναρξη" σε περιβάλλον Windows) επιλέγουμε το υπό-μενού "Accessories" και στην συνέχεια επιλέγουμε την εφαρμογή Metadata Anonymisation Toolkit. Όπως φαίνεται και από την εικόνα, η χρήση του είναι απλή σε γραφικό και κατανοητό περιβάλλον. Καλό καθάρισμα ;-)

Διαβάστε στο blog

Don’t worry, we don’t collect your “Data” we only collect “MetaData”