Την Τρίτη 18 Μάρτη εκδικάστηκε μια σημαντική υπόθεση, όσον αφορά τη λειτουργία κόμβων Tor, στην ελληνική επικράτεια.
Η υπόθεση ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2011, όταν οι αμερικανικές αρχές αφού κατέσχεσαν ιστοσελίδα που διακινούσε υλικό παιδικής πορνογραφίας, παρέδωσαν στις ελληνικές αρχές διευθύνσεις IP που είχαν επισκεφθεί τη σελίδα και οι οποίες αντιστοιχούσαν σε ελληνικούς παρόχους τηλεπικοινωνιών (Internet Service Providers). Ανάμεσα στις διευθύνσεις αυτές, ήταν και μια που ανήκει στο εύρος διευθύνσεων που έχει αποδοθεί στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Η IP αντιστοιχούσε σε δωμάτιο των φοιτητικών εστιών και ο φοιτητής που τον καιρό εκείνο διέμενε στο δωματίο αυτό κατηγορήθηκε ότι συνδέθηκε (έκανε login) σε ιστοσελίδα που διακινούσε υλικό παιδικής πορνογραφίας.
Αξίζει να σημειωθεί πως οι ανακριτικές αρχές που ερεύνησαν την υπόθεση, δεν διέταξαν την κατάσχεση του σκληρού δίσκου από τον υπολογιστή του φοιτητή ώστε να εξακριβωθεί αν πράγματι κατείχε και διακινούσε τέτοιο υλικό. Η κατηγορία λοιπόν βασίστηκε απλά στην διεύθυνση IP που παρέδωσαν οι αμερικανικές αρχές στο ελληνικό κράτος, αναφέροντας πως η IP αυτή συνδέθηκε στο συγκεκριμένο ιστότοπο.
Η ουσία της υπόθεσης έγκειται στο γεγονός ότι ο φοιτητής είχε ορίσει τον υπολογιστή του (και κατά συνέπεια την IP διεύθυνσή του) ως κόμβο εξόδου στο δίκτυο του Tor. Τι σημαίνει αυτό; Οι κόμβοι στο Tor δρομολογούν από μέσα τους κίνηση άλλων, απλών χρηστών του Tor. Το εικονικό μονοπάτι που χρησιμοποιεί ένας χρήστης του Tor, αποτελείται από μια αλυσίδα τριών τέτοιων κόμβων-δρομολογητών. Οι κόμβοι εξόδου Tor, είναι οι τελευταίοι στην αλυσίδα, οι κόμβοι που δρομολογούν το πακέτο στον ιστότοπο που επισκέπτεται ο αρχικός απλός χρήστης. Με τον τρόπο αυτό -και κάποια άλλα μαθηματικά μαγικά- ο ιστότοπος προορισμός δεν βλέπει την IP διεύθυνση του χρήστη του Tor, βλέπει την IP διεύθυνση του κόμβου εξόδου!
Ο φοιτητής λοιπόν έτρεχε έναν κόμβο εξόδου στο Tor. Αυτό μπορούσε εύκολα να διαπιστωθεί και να αποδειχτεί. Το Tor Project, που είναι υπεύθυνο για την ανάπτυξη του λογισμικού του Tor, διατηρεί μια δημόσια προσβάσιμη ιστοσελίδα (exonerator.torproject.org) η οποία κρατάει όλη την ιστορία των κόμβων του δικτύου : ποιες διευθύνσεις IP συμμετείχαν στο δίκτυο, αν ήταν κόμβοι εξόδου, ποιες ημερομηνίες και ώρες. Στο δικαστήριο κατατέθηκαν screenshots από τον συγκεκριμένο ιστότοπο όπως επίσης μια επίσημη δήλωση από το Tor Project, που επικύρωνε αυτό που έδειχνε και ο ιστότοπος: ότι η IP διεύθυνση του κατηγορούμενου φοιτητή, την ώρα της σύνδεσης στον ιστότοπο με το παράνομο υλικό, ήταν κόμβος εξόδου στο Tor.
Το λογισμικό του Tor είναι έτσι σχεδιασμένο ώστε να προστατεύει την ανωνυμία του χρήστη. Ο κόμβος εξόδου στο Tor, δεν μπορεί να γνωρίζει την IP διεύθυνση του χρήστη για τον οποίο δρομολογεί τα πακέτα.
Όπως εξήγησε στο
δικαστήριο ο φοιτητής, λειτουργούσε τον κόμβο εξόδου στο Tor πειραματιζόμενος, καθώς υποστηρίζει το δικαίωμα των χρηστών να πλοηγούνται στο Διαδίκτυο διαφυλάττοντας την ανωνυμία και την ιδιωτικότητά τους. Ανέφερε πως στο διαδίκτυο γίνεται κατά κόρον παρακολούθηση των χρηστών, στις περισσότερες των περιπτώσεων για στοχευμένη διαφήμιση. Όσον αφορά την κατηγορία καθεαυτή, ανέφερε πως η ηθική του δεν θα του έπετρεπε ποτέ να επισκεφθεί σελίδα με τέτοιο περιεχόμενο.
Το δικαστήριο απάλλαξε τον φοιτητή από τις κατηγορίες. Στην απόφαση αυτή, πέρα από την προφανή έλλειψη στοιχείων και το γεγονός ότι η υπεράσπιση κατέθεσε ντοκουμέντα που αποδείκνυαν ότι ο κατηγορούμενος λειτουργούσε κόμβο εξόδου Tor, έπαιξε ρόλο και η κατάθεση του μάρτυρα κατηγορίας – ο αστυνομικός της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος αναγνώρισε το γεγονός ότι ο φοιτητής λειτουργούσε κόμβο εξόδου Tor. Μια απόφαση που αναμφίβολα κρίνεται θετική για το νομικό σκέλος της λειτουργίας κόμβων εξόδου Tor στην Ελλάδα.
Ταυτόχρονα, η απόφαση αυτή μπορεί να ιδωθεί ως αφορμή να ανοίξουμε και πάλι το ζήτημα του πώς μπορούμε να στηρίξουμε το δίκτυο του Tor στήνοντας περισσότερους και ταχύτερους κόμβους στην ελληνική επικράτεια.