Πολλά έγγραφα έχουν δημοσιευθεί αποκαλύπτοντας τις απίστευτα διαφοροποιημένες προσπάθειες της NSA και των εταίρων της, GCHQ και τα υπόλοιπα μέλη της συμμαχίας Five Eyes. Όλες οι δημοσιεύσεις έχουν μεγάλη αξία και ξεκίνησαν μια σημαντική διεθνή συζήτηση για το πόσο επιτέλους μπορούμε να δεχόμαστε την κυβέρνησή μας, αλλά και ξένες, να εισβάλουν στην ιδιωτική ζωή μας, στο όνομα της ασφάλειας.

Ο αριθμός των αποκαλύψεων είναι τόσο μεγάλος, σε σημείο που να είναι δύσκολο να τις παρακολουθήσεις. Μετά τον αρχικό ενθουσιασμό, έκπληξη και οργή (ως αντιδράσεις) στα δημοσιεύματα, θα πρέπει να καθίσουμε πίσω και να αξιολογήσουμε αυτά που μόλις μάθαμε προκειμένου να κατανοήσουμε σε βάθος ποιες πραγματικά είναι οι πολιτικές, κοινωνικές και τεχνικές επιπτώσεις των κατασκοπευτικών προγραμμάτων που αποκαλύπτονται.

Μεταξύ των πολυάριθμων δημοσιεύσεων, μερικά έγγραφα που διέρρευσαν δίνουν μια ιδιαίτερα δραματική εικόνα για την ακεραιότητα και την αξιοπιστία του Διαδικτύου.

Η Αρχιτεκτονική

Το Διαδίκτυο δεν είναι τίποτα άλλο από ένα δίκτυο υπολογιστών που συνδέονται μεταξύ τους, ένα περίπλοκος ιστός που πρέπει να διασχίσει κάθε κόμβος προκειμένου να έρθει σε επαφή και να επικοινωνήσει με έναν άλλο κόμβο που βρίσκεται κάπου αλλού, μακριά.

Δεν είναι μια άμεση επικοινωνία, βασιζόμαστε σε μια σειρά από άλλους υπολογιστές για να μεταφέρουν το μήνυμά μας από το σπίτι μας στην απέναντι πλευρά του δρόμου, στην άλλη πλευρά της χώρας ή στην άλλη πλευρά του κόσμου.
Για παράδειγμα, καθώς διαβάζετε αυτό το άρθρο, θα έχετε ίσως διέλθει μέσα από τουλάχιστον δέκα ή δεκαπέντε διαφορετικούς κόμβους πριν φτάσετε στον προορισμό.
Πολλά πράγματα θα μπορούσαν να πάνε στραβά ενώ το μήνυμά μας ταξιδεύει, απλά πιστεύουμε πως αυτό παραδίδεται σωστά.

Γνωρίζοντας ότι κατά τη σύνδεση με οποιαδήποτε ιστοσελίδα ή υπηρεσία στο Διαδίκτυο θα πρέπει να περάσετε μέσα από έναν απροσδιόριστο αριθμό υπολογιστών που δεν ελέγχετε, θα εμπιστεύοσασταν τυφλά ένα σωρό ξένους που λειτουργούν όλους αυτούς τους υπολογιστές για να προσέχουν την ασφάλεια των ιδιωτικών σας δεδομένων;

Πιθανώς δε θα έπρεπε, αλλά τα κακά νέα είναι ότι αυτοί οι ξένοι απέχουν πολύ από το να είναι η πιο σημαντική απειλή για την προστασία της ιδιωτικής σας ζωής.

Μαζική επιτήρηση

Όντας η πρώτη αποκάλυψη από τα έγγραφα Snowden, το PRISM ήρθε σαν κεραυνός εν αιθρία και δημιούργησε μια διεθνή κατακραυγή για τις παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής που σύντομα μεταφράστηκε σε μια έντονη συζήτηση σχετικά με τη νομιμότητα των δραστηριοτήτων κατασκοπείας της NSA, καθώς ακολούθησαν περισσότερες δημοσιεύσεις σχετικά με μυστικά προγράμματα.

Το PRISM έγινε αρκετά δημοφιλές και βοήθησε να επιστήσει την προσοχή του κοινού στο γεγονός πως δεν μπορούμε να εμπιστευόμαστε τυφλά τους καθιερωμένους γίγαντες του διαδικτύου όπως το Google, το Facebook και το Skype , δεδομένου ότι τελικά αυτοί πρέπει να ανταποκρίνονται στις ελεγκτικές αρχές της αμερικανικής κυβέρνησης . Ωστόσο το PRISM ήταν μόνο η αρχή και παρά τη διαφαινόμενη σταδιακή απεμπλοκή του κοινού κατά τη διάρκεια των μηνών, πολλές αποκαλύψεις που ακολούθησαν αποκάλυψαν πολύ πιο ανησυχητικές προσπάθειες της NSA και των εταίρων της να κατασκοπεύουν μαζικά στο Διαδίκτυο.

Για να καταγράψει μια εν εξελίξει επικοινωνία στο Διαδίκτυο, η NSA πρέπει ουσιαστικά να ελέγχει έναν κόμβο ενδιάμεσα από την πηγή και τον προορισμό. Κατά συνέπεια, η NSA και η GCHQ πρέπει απαραίτητα είτε οι ίδιοι να λειτουργούν αυτό τον (ενδιάμεσο) κόμβο, είτε να εξαναγκάσουν τον ιδιοκτήτη του να συνεργαστεί ή άλλιως να αποκτήσουν παράνομη πρόσβαση στον κόμβο ώστε να τον εκμεταλλευτούν (hacking).

Στην περίπτωση του προγράμματος TEMPORA για παράδειγμα, η GCHQ κατάφερε να συγκεντρώσει μεγάλες ποσότητες προσωπικών δεδομένων πολιτών από υποκλοπές υποθαλάσσιων καλωδίων οπτικών ινών που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του διαδικτύου, πιθανότατα μέσω συνεργασίας ή σιωπηρής συγκατάθεσης των εταιρειών που τα εκμεταλλεύονται.

Ένα από τα πιο ανησυχητικά προγράμματα που έχουν αποκαλυφθεί μέχρι στιγμής ονομάζεται XKEYSCORE, και το οποίο πιθανότατα αποτελεί την κύρια υποδομή μαζικής συλλογής δεδομένων που έχει στη διάθεσή της η NSA.
Μέσω της απόκτησης ελέγχου, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, των κρίσιμων κόμβων σε ολόκληρο το διαδίκτυο, η NSA έχει καταφέρει όλα αυτά τα χρόνια να δημιουργήσει ένα τεράστιο δίκτυο παθητικών αισθητήρων που συνεχώς και σιωπηλά συλλέγουν όλες τις επικοινωνίες που διέρχονται μέσα από αυτούς.
Μέσω του προγράμματος XKEYSCORE, οι αναλυτές της NSA είναι σε θέση να ψάξουν για σχεδόν οτιδήποτε διέρχεται από το Διαδίκτυο, από μια συγκεκριμένη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή από ένα αριθμό τηλεφώνου, μέχρι όλους όσους ταιριάζουν σε μια συγκεκριμένη συμπεριφορά, για παράδειγμα, μπορούν να ψάξουν για το αν “κάποιος ψάχνει στο διαδίκτυο για ύποπτα πράγματα” όπως προτείνεται σε μια απόρρητη διαφάνεια που έχει διαρρεύσει.

Διαφάνεια που δείχνει τους κόμβους συλλογής του προγράμματος XKEYSCORE

Το να μπορέσουν τα μέλη των “Five Eyes” να κρατήσουν την ραχοκοκαλία του Διαδικτύου που βρίσκεται εκτός της δικαιοδοσίας τους υπό τον ελεγχό τους δεν είναι ένας εύκολος στόχος, και ως εκ τούτου είναι λογικό να πιστεύουμε ότι αυτό το τεράστιο δίκτυο παρακολούθησης θα μπορούσε επίσης να αποτελείται από hacked κόμβους και servers.

Κείμενο της NSA με λεπτομέρεις για μια “κερκόπορτα” σε Cisco PIX/ASA firewalls. (Der Spiegel)

Όπως μάλιστα αποκάλυψε το Der Spiegel, η NSA έχει αρχίσει κρυφά την οικοδόμηση ικανοτήτων για την αποκτήση ελέγχου δημοφιλών συσκευών που χρησιμοποιούνται συνήθως σε νευραλγικά σημεία σε ολόκληρο το Διαδίκτυο, συμπεριλαμβανομένων συσκευών firewall των εταιρειών Cisco και Juniper, δρομολογητών της Huawei και server της Dell.

Και γίνεται χειρότερο.

Στοχευμένη επιτήρηση

Καθώς η κρυπτογράφηση αυξάνεται σε δημοτικότητα, οι παραδοσιακές υποκλοπές δεν αρκούν και όλο και συχνότερα οι αστυνομικές αρχές και οι υπηρεσίες πληροφοριών ανατρέχουν στο να προσπαθούν να μπουν κρυφά, απευθείας σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Αυτό γνωρίζαμε πως συμβαίνει ήδη τα τελευταία δύο χρόνια, αλλά η NSA το έχει φέρει σε μια άνευ προηγουμένου παγκόσμια κλίμακα.

Η NSA και η GCHQ έχουν συστηματικά σαμποτάρει το Διαδίκτυο, έχουν υπονομεύσει την αρχιτεκτονική του και έχουν μετατρέψει τη ραχοκοκκαλιά του σε μια παγκόσμια πλατφόρμα εισβολής η οποία τροφοδοτείται από μια σειρά παράνομων προγραμμάτων με την ονομασία QUANTUM.

Όπως εξηγείται σε μία από τις διαφάνειες που έχουν διαρρεύσει, η συλλογή αισθητήρων της NSA, όπως το XKEYSCORE, χρησιμοποιείται ενεργά σε συνδυασμό με ένα σύνολο μυστικών προγραμμάτων που ονομάζονται TURBULENCE (αναταράξεις).
Το TURBULENCE αποτελείται κυρίως από δύο συστήματα, το TURMOIL (αναταραχή) και το TURBINE (τουρμπινα), τα οποία είναι αντίστοιχα υπεύθυνα για τον εντοπισμό πιθανών ενδιαφέροντων πρόσωπων και για την εισβολή στους υπολογιστές τους ώστε να τους ελεχουν.

Ειδικότερα το TURMOIL περιγράφεται ως «παθητικό συστήματα συλλογής υψηλής ταχύτητας που υποκλέπτει δορυφορικές, μικροκυματικές και καλωδιακές επικοινωνιές καθώς διέρχονται από τη γη» και “όμορφα” απεικονίζεται στην παρακάτω εικόνα.

Διαφάνεια από παρουσίαση με λεπτομέρειες για την υποδομή TURMOIL. (Der Spiegel)

Συγκεκριμένα το TURMOIL είναι μια κατανεμημένη συλλογή συστημάτων τα οποία είναι σε θέση να παρακολουθούν, αναγνωρίσουν και εντοπίσουν κάθε κίνηση που ταιριάζει σε μια παρεχόμενη λίστα κανόνων. Σε τεχνική ορολογία, το TURMOIL θα μπορούσε να συγκριθεί με τα συστήματα Deep Packet Inspection, τα οποία χρησιμοποιούνται συχνά σε εταιρικά περιβάλλοντα ώστε να αναλύουν την διερχόμενη κίνηση και να εντοπίζουν ανωμαλίες, όπως ιοί ή μη-επιτρεπτές δραστηριότητες, για παράδειγμα χρήστες που επισκέπτονται απαγορευμένες ιστοσελίδες.

Κάθε φορά που υπάρχει ταίριασμα ενός συγκεκριμένου κανόνα (του TURMOIL) ενεργοποιείται έπειτα το TURBINE το οποίο, σύμφωνα με την NSA, αποτελεί τη «λογική της αποστολής (mission logic)» – θα ξεκινήσει δηλαδή μια σειρά επιθέσεων.

Μέσα από το συνδυασμό αυτών των “συστατικών”, η NSA και η GCHQ είναι διαρκώς σε θέση να παρακολουθούν σχεδόν κάθε επικοινωνία στο Διαδίκτυο καθώς και να επεμβαίνουν σε αυτές, αλλά τι αποτελεί έναν στόχο για αυτές τις υπηρεσίες;
Ενδεχομένως η NSA και η GCHQ θα μπορούσαν να είναι σε θέση να στοχεύουν τον οποιονδήποτε, ωστόσο είναι σε θέση να δημιουργούν το προφίλ ενός “ενδιαφέροντος ατόμου” μέσω ενός ή περισσοτέρων «επιλογέων (selectors)», τα οποία είναι αναγνωριστικά που εφαρμόζονται σε μια σειρά από διαθέσιμους τομείς έρευνας που ονομάζονται «περιοχές (realms)».
Αυτοί οι επιλογείς μπορεί να είναι μια διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ένα όνομα λογαριασμού ή ένα browser cookie, ενώ μια “περιοχή” μπορεί να είναι μια υπηρεσία στο Internet, όπως το Facebook ή το Twitter.

Διαφάνεια με λεπτομέρειες για τις “περιοχές” που είναι διαθέσιμες στην NSA μέσω των προγραμμάτων QUANTUM. (Der Spiegel)

Είναι ενδιαφέρον πως η GCHQ είναι σε θέση να παράσχει πρόσθετες “περιοχές” για επιλογή, αυτό κατά πάσα πιθανότητα οφείλεται είτε σε μια εκτεταμένη δυνατότητα διαβάθμισης του εργαλείου παρακολούθησης τους, είτε λόγω της δημοτικότητας ορισμένων υπηρεσιών σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές όπου η βρετανική υπηρεσία πληροφοριών θα μπορούσε να έχει πιο εύκολη πρόσβαση.

Για να διευκολυνθεί αυτή η διαδικασία επιλογής, η NSA τρέχει μια βολική web εφαρμογή που ονομάζεται MARINA, την οποία χρησιμοποιούν αναλυτές της NSA για να αναθέσουν στην υποδομή QUANTUM να κοιτάξει για συγκεκριμένους επιλογείς και να συλλέξει όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με το επιλεγμένο προφίλ, συμπεριλαμβανομένων των μηνυμάτων που ανταλλάσσονται, εμπρός και όπισθεν επαφές (ποιους έχει κάποιος ως επαφές και ποιοι τον έχουν ως επαφή αντίστοιχα), ονόματα χρηστών και κωδικούς πρόσβασης.

Διαφάνεια που παρουσιάζει πως να βρίσκει και να επιλέγει κανείς στόχους για το QUANTUM μέσω του MARINA. (Der Spiegel)

Κατά περίπτωση, οι αναλυτές της NSA είναι σε θέση στη συνέχεια να αναθέσουν το επιλεγμένο προφίλ για επιθέσεις τύπου QUANTUMTHEORY ή QUANTUMNATION, οι οποίες τελικά θα οδηγήσουν στον έλεγχο της συσκευής του στόχου (backdoor) μέσω των VALIDATOR ή SEASONEDMOTH, τα οποία είναι κωδικές ονομασίες δύο εμφυτευμάτων spyware τα οποία είναι μέρος του οπλοστασίου της NSA.

Διαφάνεια με λεπτομέρειες για την επιλογή στόχων για τις επιθέσεις μέσω QUANTUMNATION. (Der Spiegel)

Σε κάθε περίπτωση, τόσο το QUANTUMTHEORY όσο και το QUANTUMNATION βασίζονται σε μια συγκεκριμένη δικτυακή επίθεση που ονομάζεται QUANTUMINSERT.

Χάρη στο προαναφερθέν δίκτυο κόμβων που κατανέμονται σε ολόκληρο το Διαδίκτυο, σε πολλές περιπτώσεις η NSA είναι σε θέση να παρατηρεί μια σύνδεση πριν καν αυτή ολοκληρωθεί.

Για παράδειγμα, ας προσποιηθούμε πως είστε στη Γερμανία και θέλετε να συνδεθείτε με ένα διακομιστή Yahoo που βρίσκεται στη Βιρτζίνια.
Αν η NSA ελέγχει έναν κόμβο Διαδικτύου στην Ολλανδία από τον οποίο διέρχεται η συνδεσή σας, δεν θα είναι μόνο σε θέση να δεί την απόπειρα σύνδεσής σας με το Yahoo, αλλά βρίσκεται επίσης σε θέση να νικήσει το λεγόμενο «πρόβλημα της ταχύτητας του φωτός», να στείλει δηλαδή απάντηση πίσω σε σας που να φαίνεται ότι προέρχονται από το Yahoo (ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι) πολύ πριν το Yahoo να είναι καν σε θέση να απαντήσει.
Σε αυτό το σημείο ο browser σας αντί να ανοίξει την αρχική ιστοσελίδα της Yahoo, θα σας μεταφέρει δυναμικά σε ένα διακομιστή που αόρατα και αυτόματα θα αξιοποιήσει μια ευπάθεια του υπολογιστή σας και θα τον μολύνει.
Αυτοί οι επιτιθέμενοι servers είναι μέρος μιας υποδομής που ονομάζεται FOXACID, την οποία λειτουργεί μια ειδική ομάδα εισβολέων της NSA, η μονάδα Tailored Access Operations (ΤΑΟ) (Προσαρμοσμένες Επιχειρήσεις Πρόσβασης).

Αυτή ακριβώς η διαδικασία εξηγείται σε μια διαφάνεια της NSA που διέρρευσε.

Ένα σχεδιάγραμμα της λειτουργίας των επιθέσεων QUANTUM. (Der Spiegel)

Με παρόμοιο τρόπο, μια άλλη επίθεση που ονομάζεται QUANTUMCOPPER θα μπορούσε να επιτρέψει στην NSA να επεμβαίνει αυτόματα στα αρχεία που λαμβάνετε και ενδεχομένως να εισάγει κάποια κερκόπορτα (backdoor) στην εφαρμογή την οποία είστε έτοιμοι να εγκαταστήσετε.

Βασικά δεν έχει σημασία τι θα κάνετε, αν είστε στόχος, ακόμα και η συνήθης περιήγηση στο Internet είναι αρκετή για να σας θέσει σε κίνδυνο.

Το σενάριο αυτό είναι τρομακτικό και εξωφρενικό.

Τι σημαίνει αυτό;

Το δίδαγμα αυτής της ιστορίας είναι ότι σ’ αυτό το χρονικό σημείο το Διαδίκτυο έχει στρατιωτικοποιηθεί πλήρως και σιωπηλά, χωρίς να το γνωρίζουμε. Σχηματικά, σε κάθε μονοπάτι του Διαδικτύου υπάρχει ένα κρυφό σημείο ελέγχου όπου οποισδήποτε περνάει παρακολουθείται και πιθανώς γίνεται θύμα επίθεσης.

Επιπλέον, προκειμένου να εγκαθιδρυθεί επιτυχώς αυτός ο μαζικός έλεγχος πάνω στις παγκόσμιες επικοινωνίες, η τεχνολογία έχει αποδυναμωθεί, υπονομευθεί, και διατηρηθεί ευπαθής επίτηδες, αφήνοντάς μας όλους εκτεθειμένους χωρίς καμία δυνατότητα αποκατάστασης ή τρόπο να ανατρέψουμε αυτό το καθεστώς.

Το Διαδίκτυο πάντα θεωρούνταν το τελευταίο σύνορο της ελευθερίας, όπου η ελεύθερη επικοινωνία, ο ελεύθερος λόγος και η έκφραση ήταν ακόμα δυνατά. Αυτό δεν αληθεύει πια, και μάλλον δεν ήταν έτσι εδώ και κάποιο καιρό.

Το Διαδίκτυο βρίσκεται σε κίνδυνο.

Η λειτουργία του παραβιάστηκε από έναν συνασπισμό υπηρεσιών πληροφοριών και των συμβεβλημένων τους εταιρειών, ο οποίος επιδίδεται στην πιο άγρια επίθεση που έχει καταγραφεί ποτέ ενάντια στην αρχιτεκτονική του Διαδικτύου, ισχυριζόμενοι ότι λειτουργούν για τα συμφέρονται ενός έθνους ενώ στη πραγματικότητα εκθέτουν όλους τους κατοίκους ενός χώρου που δεν γνωρίζει φυσικά σύνορα.

Τι μπορείς να κάνεις;

Τα καλά νέα είναι ότι η κρυπτογράφηση δουλεύει και είναι στην πραγματικότητα ο μόνος ρεαλιστικός τρόπος να αποτρέπεις πολλές από αυτές τις επιθέσεις που συμβαίνουν.

Εάν η επικοινωνία στο Διαδίκτυο είναι κρυπτογραφημένη, δεν είναι δυνατό να υποκλαπεί και αναδομηθεί το περιεχόμενό της και κατά συνέπεια είναι επίσης αδύνατο να πειραχτεί και να υποκλαπεί μια συνεδρία προσβάλλοντάς την ασφάλειά σου.Αυτό σίγουρα θα σταματούσε το QUANTUM ή τουλάχιστον θα αύξανε σημαντικά το κόστος του.

Η χρήση κρυπτογραφίας δεν προστατεύει μόνο την εμπιστευτικότητα των επικοινωνιών σου, αλλά βοηθά επίσης την ασφάλεια των ηλεκτρονικών συσκευών σου.

Παρόλα αυτά ακόμα και μια ανασφαλής συνεδρία μπορεί να είναι αρκετή για να εκτεθείς, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πρέπει απαραίτητα να υπερασπιστούμε μια ευρεία υιοθέτηση της κρυπτογραφίας από τους παρόχους και να εκκινήσουμε μια μετατόπιση στην κουλτούρα μας, όπου η κρυπτογράφηση θα είναι θέμα υπευθυνότητας των ανθρώπων και όχι μια κουραστική συμμόρφωση.

Ως αποτέλεσμα των αποκαλύψεων, κάθε χρήστης του Διαδικτύου που έχει συνείδηση θα πρέπει να μάθει τα βασικά της ψηφιακής αυτοπροστασίας. Από την άλλη, όσοι ασχολούνται με την τεχνολογία και όσοι αναπτύσσουν λογισμικό ανοικτού κώδικα καλούνται τώρα στα όπλα ώστε να μετατραπεί η υιοθέτηση της κρυπτογραφίας από μια πράξη ψηφιακής αντίστασης σε μια προεπιλεγμένη κατάσταση της αρχιτεκτονικής του Διαδικτύου.

Το κείμενο αυτό είναι μία μετάφραση του: https://medium.com/p/4c66984abd7d