Πέρα από το whistleblowing

ΣτΜ: Η μετάφραση του κειμένου των Crimethinc είναι προϊόν συνεργασίας του skytal.es με το Σινιάλο.

 

Η ταινία Citizenfour είναι απλά η τελευταία έκφραση της γοητείας που ασκεί στο κοινό η φιγούρα του whistleblower. Jesselyn Radack, Thomas Drake, Chelsea Manning, Edward Snowden. Ο whistleblower εγκαταλείπει τα κέντρα της εξουσίας με σκοπό να μας ενημερώσει για τις αυθαιρεσίες που διαπράττονται, δίνοντας απαγορευμένες πληροφορίες όπως ο Προμηθέας έδωσε την ιερή φωτιά στους ανθρώπους.

Μπορεί όμως ο whistleblower να μας σώσει; Είναι το whistleblowing αρκετό; Ποιοι περιορισμοί είναι κωδικοποιημένοι σε μια στρατηγική κοινωνικής αλλαγής που βασίζεται στο whistleblowing, και τι θα χρειαζόταν για να πάμε πέρα από αυτούς;

Σίγουρα, οι whistleblowers χαίρουν καλύτερης αποδοχής από τα θεσμικά όργανα τα οποία εκθέτουν. Η πίστη στις κάθε είδους αρχές βρίσκεται, και δικαιολογημένα, σε ένα ιστορικό χαμηλό. Σε μια τηλεοπτική είδηση στο Citizenfour, βλέπουμε τον Obama να ισχυρίζεται πως ο ίδιος είχε διατάξει έρευνα σχετικά με την NSA πριν βγουν στο φως οι αποκαλύψεις του Snowden, υπονοώντας οργισμένα πως ήταν ο Snowden πριν από τον Snowden. Ο Πρόεδρος καλεί κυνικά σε μια συζήτηση “βασισμένη σε γεγονότα”, όταν η μόνη χρήσιμη πηγή γεγονότων υπήρξε η παράνομη διαρροή από τον άνθρωπο που κατακρίνει. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς μια πιο χτυπητή αντίθεση μεταξύ θάρρους και κυνισμού.

Ωστόσο, άλλο είναι να ξεσκεπάσει κανείς τους τυράννους και άλλο να τους καθαιρέσει.

Ο μεγαλύτερος φόβος που έχω… είναι πως τίποτα δεν θα αλλάξει. Οι άνθρωποι θα δουν όλες αυτές τις αποκαλύψεις στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Θα μάθουν τις προσπάθειες που καταβάλλει η κυβέρνηση για να χορηγήσει μονομερώς στον εαυτό της εξουσίες ώστε να εφαρμόσει μεγαλύτερο έλεγχο πάνω στην αμερικανική και την παγκόσμια κοινωνία. Αλλά δεν θα είναι πρόθυμοι να αναλάβουν τα ρίσκα που απαιτούνται για να ξεσηκωθούν και να πολεμήσουν.” –Edward Snowden

burn2

Η θεωρία της κοινωνικής αλλαγής που εμπεριέχεται στο whistleblowing είναι πως αν αποκαλυφθούν τα εγκλήματα της κυβέρνησης, η λαϊκή κατακραυγή θα την αναγκάσει να διορθώσει η ίδια τον εαυτό της. “Πίστευα πως αν γινόταν γνωστή η αντισυνταγματική μαζική παρακολούθηση των Αμερικανών από την NSA,” είπε ο Snowden, “αυτή δε θα επιβίωνε από τον έλεγχο των δικαστηρίων, την εποπτεία του Κογκρέσου, την έγκριση των πολιτών.” Ωστόσο, ο μεγαλύτερος φόβος του Snowden έχει γίνει πραγματικότητα: οι μεταρρυθμίσεις για τον περιορισμό των προγραμμάτων παρακολούθησης της NSA έχουν απορριφθεί από τους εκλεγμένους αντιπροσώπους στους οποίους είχε εναποθέσει τις ελπίδες του ο Snowden.

Ο Snowden και άλλοι whistleblowers έχουν καταφέρει να απαξιώσουν τις κυβερνήσεις, αλλά όχι να ανακόψουν την επέκταση του καθεστώτος επιτήρησης. Έχουν αποκαλύψει πόσο παρεμβατικοί και ασύδοτοι είναι οι ηγέτες μας, αλλά δεν μας έχουν εξοπλίσει για να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας. Μήπως οι ίδιοι παράγοντες που επιτρέπουν στους whistleblowers να έχουν τέτοια απήχηση είναι και εκείνοι που εμποδίζουν τις αποκαλύψεις τους να αποφέρουν καρπούς;

Γιατί ο whistleblower αποτελεί έναν τόσο γοητευτικό πρωταγωνιστή; Πάνω απ’ όλα, επειδή είναι σε θέση να μιλάει μέσα από το σύστημα: φέρει όλη την νομιμότητα των θεσμών τους οποίους εκθέτει. Δεν ξεκίνησε ως επαναστάτης ή ως κάποιος απ’ έξω. Πίστευε στο σύστημα, και αισθάνθηκε προδομένος όταν έμαθε ότι εκείνο δεν τηρούσε τους ίδιους τους κανόνες του. Το whistleblowing στηρίζεται στην ιδέα ενός δημοκρατικού διαλόγου: αν οι άνθρωποι μάθουν τι συμβαίνει, θα μπορούν να “πουν την αλήθεια στην εξουσία”, και αυτή η έκφραση με κάποιο τρόπο θα επιφέρει την αλλαγή. [1] Φυσικά, αυτό προϋποθέτει ένα πολιτικό σύστημα που να βασίζεται στο διάλογο.

Οι αποκαλύψεις του Snowden δείχνουν πόσο αφελής είναι μια τέτοια αντίληψη. Οι υπηρεσίες που κατασκεύασαν αυτές τις υποδομές μαζικής παρακολούθησης ‒και επιδιώκουν τώρα να φυλακίσουν τον Snowden όπως την Chelsea Manning‒ κατέχουν την εξουσία βασισμένες στον καταναγκασμό, όχι στα πειστικά επιχειρήματα. Το να πεις απλά την αλήθεια δεν είναι αρκετό. Δε βρισκόμαστε σε διάλογο, αλλά σε μια δυναμική διαμάχη.

Αντίστοιχα, είναι λάθος να αντιμετωπίζονται οι παρασκηνιακές μηχανορραφίες των πολιτικών και των γραφειοκρατών ως προσωρινές δυσλειτουργίες σε ένα κατά τα άλλα διαφανές και δίκαιο καθεστώς. Αυτές δεν είναι καταχρήσεις, αλλά η συνήθης λειτουργία του. Δεν είναι εξαιρέσεις στον κανόνα, αλλά απαραίτητες στον ίδιο τον κανόνα. Από την άνθιση του whistleblowing στη δεκαετία του 1970 ‒Daniel Ellsberg, Deep Throat, Citizens’ Commission to Investigate the FBI‒ δημοσιογράφοι-ερευνητές έχουν εκθέσει σκάνδαλα επί σκανδάλων. Το να αντιμετωπιστούν όλα αυτά ως κάτι ασυνήθιστο θα σήμαινε ότι το ίδιο το κράτος είναι από τη φύση του νόμιμο και απλά χρειάζεται μεταρρύθμιση. Αλλά είναι οπισθοδρομικό να πιστεύει κανείς ότι οι πολίτες μπορούν να επιτηρούν το κράτος. Όσο ισχυρότερο το κράτος, τόση μεγαλύτερη η δύναμη που αυτό θα συγκεντρώσει ενάντια στους πολίτες του καθώς και ενάντια σε όλους τους άλλους.

Υπάρχουν και άλλα μειονεκτήματα στο να θεωρηθεί ο whistleblower ως ο κύριος πρωταγωνιστής της κοινωνικής αλλαγής. Αυτό όχι μόνο μπορεί να υπονοεί ότι το σύστημα είναι κατά βάση νόμιμο, αλλά παρουσιάζει επίσης όσους κατέχουν προνομιακές θέσεις εντός του συστήματος ως τους συντελεστές της αλλαγής. Ωστόσο, στο μεγαλύτερο μέρος τους, οι άνθρωποι αυτοί είναι ιδιαίτερα απίθανο να βγουν εκτός γραμμής. Χιλιάδες μηχανισμοί επιλογής, απομόνωσης και κινήτρων εξασφαλίζουν ότι δε θα είναι επιρρεπείς σε κρίσεις συνείδησης. Δεν είναι άξιο απορίας ότι οι Manning και Snowden είναι τόσο σπάνιοι, σε σύγκριση με τις απρόσωπες χιλιάδες που συνεργούν στη λειτουργία των κρατικών μηχανισμών. Το πρόβλημα δεν είναι ότι οι άνθρωποι είναι από τη φύση τους εγωιστές ή αναίσθητοι, αλλά ότι οι υποδομές της εξουσίας προωθούν τον εγωισμό και την αναισθησία.

Είναι λάθος να εξαρτάται το μέλλον της ανθρωπότητας από όσους βρίσκονται εντός των μηχανισμών εξουσίας. Αντ’ αυτού, θα πρέπει να αναρωτηθούμε με ποιον τρόπο άνθρωποι από όλα τα κοινωνικά στρώματα μπορούν να συνεργαστούν για να απενεργοποιήσουν τις υποδομές της καταπίεσης.

Διαχειριστές υπολογιστικών συστημάτων όπως ο Edward Snowden ασκούν πράγματι μεγάλη επιρροή για τη μοίρα του είδους μας, αλλά οι ίδιοι δεν μπορούν να φέρουν τη λύση από μόνοι τους. Κεντρικοποιώντας λίγους ειδικούς υπολογιστών ως τα υποκείμενα του κοινωνικού αγώνα παραβλέπουμε όλα τα άλλα κομμάτια του πληθυσμού των οποίων η συμμετοχή είναι απαραίτητη για οποιοδήποτε απελευθερωτικό κίνημα. Αυτή η παράλειψη εξηγεί τη διαφαινόμενη απόγνωση των Julian Assange και Jacob Appelbaum σε ομιλία τους στο Chaos Communication Congress το 2013, όταν περιέγραψαν τους διαχειριστές συστημάτων ως μια τάξη που θα μπορούσε να οργανωθεί για να υπερασπιστεί τα δικά της συμφέροντα, προειδοποιώντας ότι σύντομα θα ήταν πολύ αργά για να σταματήσει η κάθοδος στην ψηφιακή τυραννία. Στην πραγματικότητα, άνθρωποι που βρίσκονται εκτός των θεσμικών οργάνων της εξουσίας θα συνεχίσουν να μάχονται κατά της αδικίας, ανεξάρτητα από την εδραίωση της εξουσίας στο διαδίκτυο, πολλοί ειλικρινά δεν έχουν άλλη επιλογή. Ο ραγδαία αυξανόμενος αριθμός των περιθωριοποιημένων, των ανέργων και των καταπιεσμένων πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο οποιασδήποτε στρατηγικής για αλλαγή, σε συνδυασμό με όσους λιποτακτούν από την κάστα των προγραμματιστών. Αν οι προγραμματιστές αντιληφθούν τα συμφέροντά τους σε αντιδιαστολή με εκείνα της υπόλοιπης ανθρωπότητας, και οργανωθούν για να υπερασπιστούν αυτά τα συμφέροντα αντί να συμμετάσχουν σε έναν αγώνα που ξεπερνάει τους ίδιους, θα είναι καταδικασμένοι, μαζί με τους υπόλοιπους. Οι προγραμματιστές δεν πρέπει να οργανωθούν ως ξεχωριστή τάξη, πρέπει να αλλάξουν στρατόπεδο στον ταξικό πόλεμο.

Όπως φοβόταν ο Snowden, ελλείψει προτάσεων για το πώς να το καταπολεμήσουμε, η αποκάλυψη του κράτους επιτήρησης μόνο επιδεινώνει την αδράνεια και την αυτολογοκρισία, στις οποίες το κράτος στόχευε εξαρχής. Ο μέσος αναγνώστης εφημερίδων, όταν μάθει ότι η NSA παρακολουθεί όλη του τη ζωή μέσω του smartphone και της πιστωτικής του κάρτας, δεν είναι πιθανό να κατεβεί στους δρόμους από οργή, αλλά να γίνει ακόμα πιο συγκρατημένος και υποταγμένος. Ωστόσο, η σιωπή και η υπακοή δε θα μας προστατεύσει: θα ενθαρρύνει μόνο όσους βρίσκονται στην εξουσία να βάλουν στο στόχαστρο ολοένα ευρύτερους κύκλους πιθανών εχθρών. Ούτε αρκούν η κρυπτογράφηση ή άλλα μέτρα ασφαλείας για να μας κρατήσουν ασφαλείς: η κυβέρνηση θα έχει πάντα ανώτερη τεχνολογία στη διάθεσή της. Αν αντιληφθούμε την αντίσταση ως ένα απλά τεχνικό ζήτημα, θα έχουμε ηττηθεί από την αρχή. Η κρυπτογράφηση είναι σημαντική, αλλά η μόνη πραγματική ασφάλεια που θα μπορούσαμε να επιτύχουμε θα ήταν ένα κίνημα που να είναι αρκετά ισχυρό ώστε να υπερασπιστεί οποιονδήποτε μπει στο στόχαστρο του κράτους. Όσες πληροφορίες και αν συλλέξουν οι κυβερνητικές υπηρεσίες, δε μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν παρά μόνο στο βαθμό που είναι σε θέση να αντέξουν τις πολιτικές συνέπειες. Όσο πιο σύντομα συμμετάσχουμε σε μια ανοιχτή πάλη εναντίον τους, τόσο ασφαλέστεροι θα είμαστε.

Αλλά ας επιστρέψουμε στη φιγούρα του whistleblower. Ο ιδανικός ήρωας είναι σαν εμάς: ένας Οποιοσδήποτε, προικισμένος επιπλέον με υπερφυσικό θάρρος και πεπρωμένο. Οι ήρωες αντιπροσωπεύουν ένα βήμα που θα μπορούσαμε να κάνουμε αλλά δεν κάνουμε, ένα βήμα που συχνά δεν κάνουμε από φόβο ότι δεν είμαστε προικισμένοι όπως αυτοί, ότι δεν μας έχει επιλέξει το πεπρωμένο. Και αυτό είναι ακριβώς το επικίνδυνο σχετικά με τους ήρωες: έχουν την τάση να βάζουν στην άκρη όσους πιστεύουν σε αυτούς.

Αυτό δεν το λέμε για να υποτιμήσουμε τους whistleblowers. Ο Snowden και η Manning έδωσαν τα πάντα για να είναι ειλικρινείς απέναντι στη συνείδησή τους, και με τις πιο ανιδιοτελείς προθέσεις. Αλλά ο καλύτερος τρόπος για να τιμήσουμε το θάρρος και τη θυσία τους είναι να ακολουθήσουμε το ίδιο μονοπάτι. Το μήνυμα που μας φέρνουν δεν είναι μόνο οι πληροφορίες που αποκάλυψαν, αλλά πάνω από όλα η ίδια τους η στάση, η απόφαση τους να αποστατήσουν από την καταπιεστική εξουσία και να πάρουν το μέρος του λαού. Αντί απλά να θαυμάζουμε την εξαιρετική ανδρεία του Snowden, ας αναρωτηθούμε τι θα ήταν ισοδύναμο της πράξης του στη δική μας ζωή. Μπορεί να μην είναι το whistleblowing, αλλά κάτι άλλο.

Τι θα σήμαινε για τους υπόλοιπους από εμάς το να αποστατήσουμε από τις δομές της εξουσίας στις οποίες συμμετέχουμε; Το να προσδιορίσουμε τι είναι απαράδεκτο στην καθημερινή μας συνενοχή, και να το διακόψουμε οριστικά; Αυτό είναι ένα βήμα που καθένας από εμάς μπορεί να κάνει, σε όποιο σημείο και αν βρίσκεται στην αρχιτεκτονική της εξουσία.

Το whistleblowing από μόνο του δε θα επιφέρει κοινωνική αλλαγή. Κάτι τέτοιο χρειάζεται άμεση δράση. Θυμηθείτε, δεν υπήρχε κανένας whistleblower στο Ferguson, δεν ήταν η αποκάλυψη ενός παραπτώματος της αστυνομίας που προκάλεσε το σημαντικότερο κύμα διαμαρτυρίας ενάντια στην αστυνομική βία τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αλλά το γεγονός ότι οι άνθρωποι ενήργησαν βάσει της οργής τους. Η δολοφονία του Michael Brown έγινε κατανοητή σε εθνικό επίπεδο ως μια τραγωδία, επειδή οι άνθρωποι διαμαρτυρήθηκαν, όχι επειδή το κατέγραψε ένα βίντεο ή επειδή κάποιος αποκάλυψε εκ των έσω ότι ο δολοφόνος παραβίασε κάποιο καταστατικό. Η αντίσταση στην κυβερνητική δραστηριότητα με την αιτιολογία ότι είναι παράνομη ή διεφθαρμένη μας αφήνει ανίσχυρους απέναντι σε όλες τις μορφές βαρβαρότητας και κατάχρησης που ήδη είναι νομιμοποιημένες. Οφείλουμε να αναπτύξουμε την ικανότητα να αντισταθούμε στις αρχές, ανεξάρτητα από τους νόμους. Διαφορετικά, όλο το whistleblowing στον κόσμο θα είναι μάταιο.

Σήμερα, δεν μας λείπει τόσο η ευαισθητοποίηση σχετικά με το κράτος επιτήρησης όσο συγκεκριμένα παραδείγματα για το πώς να το καταπολεμήσουμε. Στο πνεύμα του Jeremy Hammond, μπορούμε να υποθέσουμε ότι αυτό που χρειαζόμαστε είναι όχι μόνο να αποκαλύψουμε τις παρανομίες του κράτους, αλλά να προσδιορίσουμε τις στρατηγικές του αδυναμίες. Από την προστασία Τυνήσιων ακτιβιστών ενάντια στην παρακολούθηση μέχρι την αποκάλυψη των ονομάτων των μελών της Κου Κλουξ Κλαν, οι Anonymous κατέδειξαν τα στρατηγικά πλεονεκτήματα της ηλεκτρονικής πειρατείας όταν συμβαδίζει με τα κοινωνικά κινήματα. Ο ίδιος ο Richard Stallman, έχει επισημάνει ότι οι επιθέσεις τύπου denial-of-service  είναι απλά μια νέα μορφή οδοφραγμάτων. Ακριβώς όπως διαδηλωτές από τη Νέα Υόρκη ως το San Fransisco Bay Area μπλόκαραν διαπολιτειακούς αυτοκινητόδρομους, οι online ακτιβιστές αποκλείουν τις λεωφόρους της πληροφορίας. Διαμαρτυρίες που συνδυάζουν την online και offline άμεση δράση προσφέρουν ευκαιρίες για νέες συμμαχίες που υπερβαίνουν την τάξη, τη φυλή και τη γεωγραφία.

Την ίδια ώρα, οι αξιωματούχοι που διατηρούν σε λειτουργία το μηχανισμό παρακολούθησης εργάζονται σε γραφεία ήσυχων προαστίων από το Fort Mead ως τη Χαβάη. Ακολουθώντας το παράδειγμα διαδηλωτών που στοχοποίησαν τα γραφεία της Google στο San Francisco, μπορούμε να φανταστούμε offline διαδηλωτές να ανοίγουν ένα νέο μέτωπο στον αγώνα. Ίσως αυτό θα μπορούσε να αντιστρέψει την κατάσταση για όσους θεωρούν τους εαυτούς τους ως αφέντες του ψηφιακού σύμπαντος από την άνεση των γραφείων τους.

Έτσι οι whistleblowers, οι διαχειριστές συστημάτων και οι κάθε είδους χάκερ πρέπει να συγκροτήσουν κοινό μέτωπο με άλλα κινήματα και πληθυσμούς, κατανοώντας το whistleblowing ως μια από τις πολλές τακτικές σε έναν πολύ ευρύτερο αγώνα. Μόνοι τους, οι whistleblowers και οι υπόλοιποι αντιφρονούντες στον ψηφιακό κόσμο θα εντοπιστούν και θα φυλακιστούν όπως η Chelsea Manning και ο Jeremy Hammond, ή θα παγιδευθούν όπως ο Julian Assange και ο Edward Snowden. Συλλογικά, με όλες τις διαφορετικές ικανότητες και προοπτικές μας ‒από τις προγραμματιστικές δεξιότητες ως τη διαύγεια που πηγάζει από το να μην έχεις τίποτα να χάσεις‒ θα είμαστε πιο ισχυροί από ό,τι κάθε μια και ένας μόνος του.

“Δεν προσπαθώ να καταστρέψω την NSA, προσπαθώ να τη βελτιώσω,” επέμενε ο Snowden στις πιο αθώες μέρες του. Σήμερα, οποιοσδήποτε πραγματιστής οφείλει να αναγνωρίσει ότι θα ήταν ευκολότερο να ξηλωθεί η NSA μαζί με όλα τα ασύδοτα θεσμικά όργανα που υπερασπίζεται παρά να αναμορφωθεί. Η απλή επιθυμία να μας αφήσουν ήσυχους και να έχουμε προσωπική ζωή μας φέρνει σε άμεση σύγκρουση με το παγκόσμιο δίκτυο της κρατικής εξουσίας. Αυτό είναι μια τρομαχτική προοπτική, αλλά και μια θαυμάσια ευκαιρία, καθώς εκατομμύρια άνθρωποι, καθώς εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ωθούνται στην ίδια διένεξη από τις οικολογικές, οικονομικές, και φυλετικές (δια)κρίσεις που παράγονται από αυτή την διογκωμένη δομή εξουσίας.

Και εδώ φτάνουμε στην καρδιά του θέματος. Ο κύριος στόχος της NSA δεν ήταν ποτέ οι λεγόμενοι “τρομοκράτες,” αλλά τα κινήματα βάσης που αμφισβητούν την κατανομή της εξουσίας. Υπό αυτό το πρίσμα, η απόφαση για διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής της επιτήρησης από την NSA έτσι ώστε να συμπεριλάβει το σύνολο του πληθυσμού των Ηνωμένων Πολιτειών δε θα έπρεπε να μας εκπλήσσει. Δεν ήταν ποτέ πραγματικός στόχος τους να βρουν τους περίφημους τρομοκράτες σαν τη βελόνα στα άχυρα. Οι πραγματικοί στόχοι του μηχανισμού μαζικής παρακολούθησης ήταν ανέκαθεν οι ακτιβιστές στην Τυνησία, οι επαναστάτες στην Αίγυπτο, οι αναρχικοί στην Ελλάδα, τα κινήματα #M15, #occupy, #blacklivesmatter, η επανάσταση στη Rojava και όλα τα κοινωνικά κινήματα που πρόκειται να έρθουν, καθώς η κρίση γεννά την κρίση.

Δεν είναι πλέον ρεαλιστικό να θεωρήσουμε την κοινωνική αλλαγή ως ζήτημα διαλόγου για τις πολιτικές που εφαρμόζονται, αν ήταν ποτέ κάτι τέτοιο. Χρειάζεται να τη σκεφτούμε με όρους επανάστασης. Είτε ενεργούμε πίσω από ένα πληκτρολόγιο ή πίσω από ένα οδόφραγμα, ας βρεθούμε μεταξύ μας και ας μάθουμε να είμαστε δυνατοί συλλογικά.

Υποσημείωση

[1] Η ιδέα ότι η απλή αποκάλυψη κάποιας κρυφής αλήθειας θα μπορούσε με κάποιο τρόπο να αφυπνίσει την επιθυμία των ανθρώπων για ελευθερία είναι ιδιαίτερα εμφανής στο κίνημα για την Αλήθεια για την 11η Σεπτεμβρίου και παρόμοιους προμηθευτές θεωριών συνωμοσίας. Αλλά αυτά είναι απλώς ακραίες εκδηλώσεις μιας αφήγησης που είναι διάχυτη στην κοινωνία μας, και βάσει της οποίας αποδίδονται χιλιαστικές δυνάμεις στην ίδια την πληροφορία.

 

ΣτΜ: Επιλέξαμε να αφήσουμε αυτούσιες τις λέξεις ‘whistleblower’ και ‘whistleblowing’ καθώς δεν υπάρχει καλή μονολεκτική απόδοσή τους στα ελληνικά. Whistleblowing ονομάζεται η πρακτική του να φέρνει κανείς στη δημοσιότητα μυστικά ενός κράτους, ενός οργανισμού ή μιας εταιρείας, αποκαλύπτοντας συνήθως φαινόμενα διαφθοράς, κατάχρησης εξουσίας, βίας κλπ. Αντίστοιχα, whistleblower είναι ο φορέας αυτής της πρακτικής.

Tagged with: , , ,
Posted in Αναλύσεις
0 comments on “Πέρα από το whistleblowing
1 Pings/Trackbacks for "Πέρα από το whistleblowing"
  1. […] Επίσης, ένα μεταφρασμένο άρθρο με αφορμή τις αποκαλύψεις του Snowden και το CitizenFour στο blog του Skytal.es, με τίτλο «Beyond whilsteblowing» : https://skytal.es/blog/analysis/crimethinc-beyond-whistleblowing/ […]